Χριστουγεννιάτικες ευχές από το 23ο λύκειο

Χριστουγεννιάτικη γιορτή σε σχολείο χωρίς και ένα, τουλάχιστον, christmas carol δεν γίνεται. 

Τα κορίτσια της θεωρητικής το ανέλαβαν. Το βίντεο αρχίζει κάπως απότομα: έλλειψη ετοιμότητας της κάμερας.

Το 23ο ΓΕΛ Θεσ/νίκης εύχεται καλά Χριστούγεννα σε όλους

Μονή Ξηροποτάμου.

Τοιχογραφία. Καθολικό, 1783 

Η Παρθένος σήμερον
Μικρό στιγμιότυπο της χριστουγεννιάτικης γιορτής του σχολείου μας, που οργάνωσαν οι μαθητές με τη βοήθεια του διευθυντή, κ. Σακελλάρη. Ο κ. Παπαγρηγορίου στο ισοκράτημα.

 

Κοντάκιον

Ἦχος γ' Αὐτόμελον

Ποίημα Ῥωμανοῦ τοῦ Μελῳδοῦ

Ἡ Παρθένος σήμερον, τὸν ὑπερούσιον τίκτει, καὶ ἡ γῆ τὸ Σπήλαιον, τῷ ἀπροσίτῳ προσάγει. Ἄγγελοι μετὰ Ποιμένων δοξολογοῦσι. Μάγοι δὲ μετὰ ἀστέρος ὁδοιποροῦσι. δι' ἡμᾶς γὰρ ἐγεννήθη, Παιδίον νέον, ὁ πρὸ αἰώνων Θεός.

http://agioritikesmnimes.blogspot.gr/2011/12/426-3.html

http://users.uoa.gr/~nektar/orthodoxy/prayers/kontakia_xristoygennwn.htm

Χριστουγεννιάτικο τραγούδι του 17 αι.

"Maria durch ein Dornwald ging". Γερμανικό τραγούδι ανώνυμου συνθέτη, ή αλλιώς, όπως θα λέγαμε εμείς, δημοτικό. "Η Μαρία περπατούσε σε ένα δάσος από αγκάθια, που για εφτά χρόνια δεν έδωσαν ούτε φύλλο. Στην αγκαλιά της, στην καρδιά της, κρατούσε ένα μωράκι. Και, καθώς το μωρό διέσχιζε το δάσος, τα αγκάθια έβγαλαν τριαντάφυλλα", αυτό είναι περίπου το νόημα των τριών στροφών του τραγουδιού, με τη μορφή που έχει σήμερα. 

Συνηθίζουν να το τραγουδούν σχολικές χορωδίες (έτσι αποκτιέται η μουσική παιδεία, στο σχολείο, με δασκάλους μουσικής, ώρες μαθήματος, ποικίλα μουσικά ακούσματα και εμπειρίες) και τόσο υπερβατική είναι η αίσθηση που δημιουργούν  με τις αγγελικές   φωνές τους, που δεν μπορεί να το ακούσει άνθρωπος με στοιχειώδη ευαισθησία και να μην ανατριχιάσει από συγκίνηση.

Maria durch ein Dornwald ging,
Kyrie eleison.
Maria durch ein Dornwald ging,
der hat in sieben Jahrn kein Laub getragen.
Kyrie eleison.

Was trug Maria unter ihrem Herzen?
Kyrie eleison.
Ein kleines Kindlein ohne Schmerzen,
das trug Maria unter ihrem Herzen.
Kyrie eleison.

Da haben die Dornen Rosen getragen,
Kyrie eleison.
Als das Kindlein durch den Wald getragen,
da haben die Dornen Rosen getragen.

Kyrie eleison

Περί φάτνης

Η φάτνη, μαζί με το χριστουγεννιάτικο δέντρο, είναι αναπόσπαστο στοιχείο του γιορτινού στολισμού. Η λέξη δηλώνει το παχνί, μια κατασκευή από ξύλο συνήθως, μέσα στην οποία τοποθετούσαν την τροφή των ζώων. Είναι αρχαία ελληνική λέξη και την βρίσκουμε ήδη στον Όμηρο. Στο Ε΄της Ιλιάδας ο Διομήδης μιλάει για τα άλογα του Αινεία, τα καλύτερα σε Ανατολή και Δύση. Τέσσερα από αυτά τα μεγάλωσε ο ίδιος ο Αγχίσης, ο πατέρας του Αινεία:
τοὺς μὲν τέσσαρας αὐτὸς ἔχων ἀτίταλλ᾿ ἐπὶ φάτνῃ (Ιλ. Ε΄271).
Και στην Οδύσσεια, κατά την περιγραφή της δολοφονίας του Αγαμέμνονα από τον Αίγισθο, ο αρχιστράτηγος του Τρωικού πολέμου παρομοιάζεται με μοσχάρι που το σκοτώνουν στη φάτνη:
ως τις τε κατέκτανε βουν ἐπὶ φάτνῃ (Οδ. δ΄535).

Μια ιστορία με φάτνη σώζει και ο Ηρόδοτος, αναφερόμενος στη μάχη των Πλαταιών (479π.Χ.) Μετά τη νίκη των Ελλήνων, οι Τεγεάτες πήραν από την σκηνή του Μαρδόνιου μια φάτνη χάλκινη, θαύμα οφθαλμών. Τόσο όμορφη και πολύτιμη ήταν, που την αφιέρωσαν στο ναό της Αλέας Αθηνάς:
πρῶτοι δὲ ἐσῆλθον Τεγεῆται ἐς τὸ τεῖχος, καὶ τὴν σκηνὴν τὴν Μαρδονίου οὗτοι ἦσαν οἱ διαρπάσαντες, τά τε ἄλλα ἐξ αὐτῆς καὶ τὴν φάτνην τῶν ἵππων, ἐοῦσαν χαλκέην πᾶσαν καὶ θέης ἀξίην. τὴν μέν νυν φάτνην ταύτην τὴν Μαρδονίου ἀνέθεσαν ἐς τὸν νηὸν τῆς Ἀλέης Ἀθηναίης Τεγεῆται, Ηρόδοτος 9.70.3

Πολλοί άλλοι αρχαίοι συγγραφείς, ανάμεσά τους και ο Πλάτων, μαρτυρούν τη συνεχή και αδιάλειπτη παρουσία της λέξης με την ίδια πάντα σημασία και χρήση, π.χ. ὁ ἡνίοχος πρὸς τὴν  φάτνην ἵππους στήσας, Φαίδρος 247e

Το ταπεινό αυτό αντικείμενο κατέχει μια σημαντική θέση στους συμβολισμούς της θρησκευτικής μας παράδοσης, καθώς μάλιστα η παρουσία της βεβαιώνεται από το Ευαγγέλιο. Ιδού η ευαγγελική περικοπή, που τρεις φορές κατά την αφήγηση των γεγονότων εκείνης της μέρας αναφέρεται στην φάτνη, φωτίζοντας τη σημασία της. 

Κατά Λουκάν Β' κεφ.2

Ἡ γέννησις τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ

1 Ἐγένετο δὲ ἐν ταῖς ἡμέραις ἐκείναις ἐξῆλθε δόγμα παρὰ Καίσαρος Αὐγούστου ἀπογράφεσθαι πᾶσαν τὴν οἰκουμένην.

2 Αὕτη ἡ ἀπογραφὴ πρώτη ἐγένετο ἡγεμονεύοντος τῆς Συρίας Κυρηνίου.

3 Καὶ ἐπορεύοντο πάντες ἀπογράφεσθαι, ἕκαστος εἰς τὴν ἰδίαν πόλιν.

4 Ἀνέβη δὲ καὶ Ἰωσὴφ ἀπὸ τῆς Γαλιλαίας ἐκ πόλεως Ναζαρὲτ εἰς τὴν Ἰουδαίαν εἰς πόλιν Δαυίδ, ἥτις καλεῖται Βηθλεέμ, διὰ τὸ εἶναι αὐτὸν ἐξ οἴκου καὶ πατριᾶς Δαυίδ,

5 ἀπογράψασθαι σὺν Μαριὰμ τῇ μεμνηστευμένῃ αὐτῷ γυναικί, οὔσῃ ἐγκύῳ.

6 Ἐγένετο δὲ ἐν τῷ εἶναι αὐτοὺς ἐκεῖ ἐπλήσθησαν αἱ ἡμέραι τοῦ τεκεῖν αὐτήν,

7 καὶ ἔτεκε τὸν υἱὸν αὐτῆς τὸν πρωτότοκον, καὶ ἐσπαργάνωσεν αὐτὸν καὶ ἀνέκλινεν αὐτὸν ἐν τῇ φάτνῃ, διότι οὐκ ἦν αὐτοῖς τόπος ἐν τῷ καταλύματι.

8 Καὶ ποιμένες ἦσαν ἐν τῇ χώρᾳ τῇ αὐτῇ ἀγραυλοῦντες καὶ φυλάσσοντες φυλακὰς τῆς νυκτὸς ἐπὶ τὴν ποίμνην αὐτῶν.

9 Καὶ ἰδοὺ ἄγγελος Κυρίου ἐπέστη αὐτοῖς καὶ δόξα Κυρίου περιέλαμψεν αὐτούς, καὶ ἐφοβήθησαν φόβον μέγαν.

10 Καὶ εἶπεν αὐτοῖς ὁ ἄγγελος· μὴ φοβεῖσθε· ἰδοὺ γὰρ εὐαγγελίζομαι ὑμῖν χαρὰν μεγάλην, ἥτις ἔσται παντὶ τῷ λαῷ,

11 ὅτι ἐτέχθη ὑμῖν σήμερον σωτήρ, ὅς ἐστι Χριστὸς Κύριος, ἐν πόλει Δαυίδ.

12 Καὶ τοῦτο ὑμῖν τὸ σημεῖον· εὑρήσετε βρέφος ἐσπαργανωμένον, κείμενον ἐν φάτνῃ.

13 Καὶ ἐξαίφνης ἐγένετο σὺν τῷ ἀγγέλῳ πλῆθος στρατιᾶς οὐρανίου αἰνούντων τὸν Θεὸν καὶ λεγόντων·

14 δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καὶ ἐπὶ γῆς εἰρήνη, ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία.

15 Καὶ ἐγένετο ὡς ἀπῆλθον ἀπ᾿ αὐτῶν εἰς τὸν οὐρανὸν οἱ ἄγγελοι, καὶ οἱ ἄνθρωποι οἱ ποιμένες εἶπον πρὸς ἀλλήλους· διέλθωμεν δὴ ἕως Βηθλεὲμ καὶ ἴδωμεν τὸ ρῆμα τοῦτο τὸ γεγονός, ὃ ὁ Κύριος ἐγνώρισεν ἡμῖν.

16 Καὶ ἦλθον σπεύσαντες, καὶ ἀνεῦρον τήν τε Μαριὰμ καὶ τὸν Ἰωσὴφ καὶ τὸ βρέφος κείμενον ἐν τῇ φάτνῃ.

Η σκηνή που περιγράφει ο Ευαγγελιστής Λουκάς δεν άργησε να γίνει μια από τις πλέον αγαπημένες αναπαραστάσεις στην τέχνη.

Federico Barocci (c. 1526-1612)

Sandro Botticelli (1501) 

Pietro Perugino (1446-1524)

Μπορεί να δει κανείς, συγκρίνοντας τις δυο αυτές απεικονίσεις της Γέννησης τις διαφορές ανάμεσα στην καθολική και την ορθόδοξη εικονογραφία σε ότι αφορά την απόδοση του περιβάλλοντος χώρου, των μορφών και τη δημιουργία προοπτικής. 

Ο Βασιλεύς του κόσμου γεννήθηκε σε μια φάτνη ζώων. Έτσι και τα ζώα, πρόβατα και αγελάδες συνήθως, εμφανίζονται σε όλες τις αναπαραστάσεις. Η ύπαρξη των ζώων αυτών προϋποθέτει βοσκούς. Κατά τη μαρτυρία της ευαγγελικής περικοπής οι ποιμένες ήταν οι πρώτοι στους οποίους αναγγέλθηκε το χαρμόσυνο νέο. Αποτελούν λοιπόν αναπόσπαστο στοιχείο του θέματος της Γέννησης σε όλες τις καλλιτεχνικές προσεγγίσεις. Στο Χριστουγεννιάτικο Ορατόριο του Bach τους αφιερώνεται μια ολόκληρη άρια: frohe Hirten eilt, ach eilet. χαρούμενοι βοσκοί, γρήγορα, βιαστείτε.   

Πηγές:
http://www.paradoxplace.com/Church_Stuff/Christian_Themes/Nativity.htm 
http://www.bach-cantatas.com/Texts/BWV248-2-Eng3.htm

education

Και πάνω που κουβεντιάζαμε για την εκπαίδευση στην αρχαία Ελλάδα  (βλ. προηγούμενη ανάρτηση)  έρχεται mail από τη Βικτώρια και μεταφέρει το θέμα στο σήμερα.

Υπάρχουν πολλοί και διάφοροι ορισμοί για την εκπαίδευση που μπορεί να βρει κανείς σε λεξικά και βιβλία παιδαγωγικής. Ο πιο προβοκατόρικος είναι εκείνος που χρησιμοποίησε σε ένα μάθημά του  ο Νουάρος, καθηγητής μας στη Φιλοσοφική: "εκπαίδευση είναι το σύστημα που παίρνει ένα παιδί έξυπνο και το αποβλακώνει", είπε και εμείς, οι επίδοξοι δάσκαλοι, μείναμε να κοιτάμε.

Ιδού λοιπόν και ο πιο εύστοχος ορισμός για την εκπαίδευση. Ευχαριστούμε Βικτώρια! 

Τι να σχολιάσει κανείς! Το μόνο που μπορεί να πει είναι ότι  οι ορισμοί αυτοί (και οι δύο) δίνουν την αφορμή να επανέλθουμε στο θέμα: αυτογνωσία του εκπαιδευτικού.

Ισοκράτους Παναθηναϊκός 26-32

H διδακτέα ύλη στο μάθημα των αρχαίων κατεύθυνσης στη Γ λυκείου είναι μια επιλογή κειμένων από τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη. Κοινό στοιχείο όλων αυτών των κειμένων είναι ότι αναφέρονται στο ίδιο θέμα: παιδεία και πολιτική. 

Προκειμένου να διευρύνουμε το πλαίσιο των μαρτυριών για το ίδιο θέμα και να γνωρίσουν οι μαθητές μας τις απόψεις και άλλων συγγραφέων της αρχαιότητας είναι χρήσιμο την ώρα του αδίδακτου να μελετήσουμε το κείμενο αυτό του Ισοκράτη, προτείνεται άλλωστε και από τις οδηγίες του υπουργείου για το μάθημα:

"Τα πλατωνικά κείμενα που διδάσκονται στη Γ  Λυκείου έχουν επιλεγεί από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο με γνώμονα το βασικό σκοπό της αγωγής στην αρχαία Ελλάδα, που είναι η ολοκλήρωση του ατόμου ως πολίτη,[...]". (Αξιολόγηση των μαθητών της Γ΄ λυκείου στην Αρχαία Ελληνική Γραμματεία, Κ.Ε.Ε. ΥΠΕΠΘ, Αθήνα 2001. Εισαγωγικό σημείωμα σ. 8).
Και λίγο πιο κάτω: "Σημείο αναφοράς είναι πάντοτε οι Οδηγίες του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και οι διδακτικοί στόχοι που καθορίζονται από αυτές. Μεταξύ των στόχων αυτών είναι η σύγκριση της θέσης του Πρωταγόρα για το σκοπό της διδασκαλίας του με ανάλογη θέση του Ισοκράτη που περιέχεται στον Παναθηναϊκό λόγο του (26-34) " ό.π. σ. 9.

Ισοκράτους Παναθηναϊκός, 26- 32

Διάρκεια: 6 διδακτικές ώρες.

Οι εργασίες για το σπίτι δίνονται κατανεμημένες αντίστοιχα μετά το τέλος κάθε διώρου. Εξυπακούεται ότι συνοδεύονται και από κάποια γραμματική παρατήρηση, ανάλογη με τις ανάγκες της τάξης.

Εκτός από την απαραίτητη συντακτική εξομάλυνση το κείμενο προσφέρεται για επανάληψη των χρήσεων της γενικής και της δοτικής πτώσης.

Εδώ βρίσκετε το pdf με το κείμενο και τις ερωτήσεις, οι οποίες προφανώς και δεν εξαντλούν την επεξεργασία που γίνεται στην τάξη: είναι απλώς ενδεικτικες του τύπου της προσέγγισης του κειμένου.    

https://drive.google.com/file/d/0B3ZE08CgiIQSMi1JZXZIRXNFdlk/edit?usp=sharing 

 

Ενυπόγραφη κύλικα του Δούριδος. Σκηνή σχολείου.

Η πίσω πλευρά της ίδιας κύλικας. Ανάγνωση, γραφή και μουσική.

Ο Δούρις ήταν σπουδαίος αγγειογράφος της Αρχαϊκής περιόδου. Η μακρά σταδιοδρομία του αρχίζει από το 500 π.Χ περίπου και φτάνει μέχρι το 460. Ζωγραφίζει μυθολογικές σκηνές, αλλά και θέματα από την καθημερινή ζωή, όπως η κύλικα που βλέπουμε εδώ. Οι μορφές είναι λυγερές και διακρίνονται από χάρη και ηρεμία. Χαρακτηριστικός είναι ο τρόπος που αποδίδει τις καμπύλες και τις πτυχώσεις των ενδυμάτων. Επίσης, αν κάνετε κλικ επάνω στις εικόνες, θα δείτε ένα ιδιαίτερο γνώρισμα του ζωγράφου αυτού, που τον κάνει αναγνωρίσιμο: αποδίδει με δύο άγκιστρα τα οστά της κλείδας στη βάση του λαιμού (φαίνεται καθαρά στις δύο μορφές στα δεξιά κάθε πλευράς του αγγείου.