Ξενοφών, Απομνημονεύματα 4.8.2-4

Χωρίς τον οδοστρωτήρα της γραμματικής και του συντακτικού η διδασκαλία του αδίδακτου κειμένου μπορεί να αποδειχτεί μια όμορφη περιπέτεια γνώσης. 
Η επιλογή του κειμένου έγινε με βασικό κριτήριο το γεγονός ότι συνδέεται με την Εισαγωγή στον Φιλοσοφικό Λόγο και βοηθά στην καλύτερη εμπέδωση του κεφ. Δ3 "Η δίκη και ο θάνατος του Σωκράτη", σ. 37-39. Επιπλέον ενδείκνυται για επανάληψη στα παραθετικά επιθέτων και επιρρημάτων και στην εκφορά του β΄ όρου σύγκρισης. Ακολουθούν  μερικές ενδεικτικές ερωτήσεις που καθοδήγησαν τους μαθητές και τις μαθήτριες στην επεξεργασία του κειμένου.

Ξενοφών, Απομνημονεύματα 4.8.2-4

[4.8.2] ὁμολογεῖται γὰρ οὐδένα πω τῶν μνημονευομένων ἀνθρώπων κάλλιον θάνατον ἐνεγκεῖν. ἀνάγκη μὲν γὰρ ἐγένετο αὐτῷ μετὰ τὴν κρίσιν τριάκοντα ἡμέρας βιῶναι διὰ τὸ Δήλια μὲν ἐκείνου τοῦ μηνὸς εἶναι, τὸν δὲ νόμον μηδένα ἐᾶν δημοσίᾳ ἀποθνῄσκειν ἕως ἂν ἡ θεωρία ἐκ Δήλου ἐπανέλθῃ, καὶ τὸν χρόνον τοῦτον ἅπασι τοῖς συνήθεσι φανερὸς ἐγένετο οὐδὲν ἀλλοιότερον διαβιοὺς ἢ τὸν ἔμπροσθεν χρόνον· καίτοι τὸν ἔμπροσθέν γε πάντων ἀνθρώπων μάλιστα ἐθαυμάζετο ἐπὶ τῷ εὐθύμως τε καὶ εὐκόλως ζῆν.

[4.8.3] καὶ πῶς ἄν τις κάλλιον ἢ οὕτως ἀποθάνοι; ἢ ποῖος ἂν εἴη θάνατος καλλίων ἢ ὃν κάλλιστά τις ἀποθάνοι; ποῖος δ’ ἂν γένοιτο θάνατος εὐδαιμονέστερος τοῦ καλλίστου; ἢ ποῖος θεοφιλέστερος τοῦ εὐδαιμονεστάτου;

[4.8.4] λέξω δὲ καὶ ἃ Ἑρμογένους τοῦ Ἱππονίκου ἤκουσα περὶ αὐτοῦ. ἔφη γάρ, ἤδη Μελήτου γεγραμμένου αὐτὸν τὴν γραφήν, αὐτὸς ἀκούων αὐτοῦ πάντα μᾶλλον ἢ περὶ τῆς δίκης διαλεγομένου λέγειν αὐτῷ ὡς χρὴ σκοπεῖν ὅ τι ἀπολογήσεται. τὸν δὲ τὸ μὲν πρῶτον εἰπεῖν· Οὐ γὰρ δοκῶ σοι τοῦτο μελετῶν διαβεβιωκέναι; ἐπεὶ δὲ αὐτὸν ἤρετο ὅπως, εἰπεῖν αὐτὸν ὅτι οὐδὲν ἄλλο ποιῶν διαγεγένηται ἢ διασκοπῶν μὲν τά τε δίκαια καὶ τὰ ἄδικα, πράττων δὲ τὰ δίκαια καὶ τῶν ἀδίκων ἀπεχόμενος, ἥνπερ νομίζοι καλλίστην μελέτην ἀπολογίας εἶναι.

Ερωτήσεις/επεξεργασία

4.8.2 

 Στην πρώτη περίοδο να βρεθούν οι όροι της σύγκρισης από το κάλλιον. Να αποδοθεί ο β΄ όρος και με τους δυο πιθανούς τρόπους.

Να εννοηθούν οι λέξεις που λείπουν στην τελευταία περίοδο.

ἕως ἂν ἡ θεωρία ἐκ Δήλου ἐπανέλθῃ: να βρεθεί ο υποθετικός λόγος.

Να βρεθούν οι προσδιορισμοί του χρόνου.

Τι χρειάστηκε να κάνει ο Σωκράτης μετά την έκδοση της καταδικαστικής απόφασης; Για ποιον λόγο;

Πώς έζησε ο Σωκράτης στο δεσμωτήριο;

4.8.3 
οὕτως: Τι περιγράφεται με το επίρρημα; Κατά το δυνατόν αναλυτική περιγραφή του περιεχομένου του.
 αὐτὸς ἀκούων αὐτοῦ: Ποια ονόματα αντικαθιστούν οι δυο αντωνυμίες; Να ξαναγράψετε τη φράση βάζοντας τα ονόματα στη θέση των αντωνυμιών.
 Στην τελευταία περίοδο της παραγράφου να εννοηθούν οι όροι που παραλείφθηκαν από τον Ξενοφώντα.

Η παράγραφος αυτή αποτελείται αποκλειστικά από ευθείες ερωτήσεις. Προσπαθήστε να τις απαντήσετε. Τι παρατηρούμε;  Λειτουργία των ρητορικών ερωτήσεων.

Εκφορά του β΄όρου σύγκρισης.

 4.8.4

Από αντλεί τις πληροφορίες αυτής της παραγράφου ο Ξενοφών;

Ποια ήταν η ανησυχία του Ερμογένη;

Τι του απάντησε ο Σωκράτης;

τὸν δὲ τὸ μὲν πρῶτον εἰπεῖν: συμπλήρωση των όρων που λείπουν.

ἐπεὶ δὲ αὐτὸν ἤρετο ὅπως, συμπλήρωση των όρων που λείπουν.

Για το σπίτι

• Μεταγραφή στα νέα ελληνικά του διαλόγου μεταξύ του Ερμογένη και του Σωκράτη. Δραματοποίηση στην τάξη.

•  Στην Εισαγωγή του βιβλίου Αρχαία Ελληνικά Φιλοσοφικός Λόγος, σ. 39, αναφέρεται: 

"Τις μέρες εκείνες γίνονταν στο ιερό νησί του Απόλλωνα, την Δήλο, τα Δήλια. Οι Αθηναίοι είχαν στείλει εκεί θεωρία (επίσημη αποστολή σε ιερή τελετή) αντιπροσώπους της πόλης και το ένα από τα δύο ιερά πλοία τους, την Πάραλο. Κατά το έθιμο δεν μπορούσε να γίνει η εκτέλεση μέχρι την επιστροφή του πλοίου."  
Να μεταγράψετε το απόσπασμα της Εισαγωγής στα αρχαία ελληνικά, βοηθούμενοι από τις πληροφορίες που δίνει ο Ξενοφών στην παράγραφο 4.8.2
https://drive.google.com/file/d/0B3ZE08CgiIQSSF9kQUd0SFRuUms/edit?usp=sharing