Ξενοφώντος Ελληνικά 2. 1. 25-26

Για την εμπέδωση της ύλης των κεφ. 2. 1. 16-32 των Ελληνικών του Ξενοφώντα εργαστήκαμε διαφορετικά από την περυσινή χρονιά. Οι μαθητές και οι μαθήτριες του Α3 δραματοποίησαν το κείμενο γράφοντας τους διαλόγους μεταξύ των προσώπων. Έφτιαξαν τις σκηνές ενός θεατρικού με τίτλο "Η Καταστροφή του Αθηναϊκού Στόλου στους Αιγός Ποταμούς". Στηριγμένοι στις πληροφορίες του ιστορικού αξιοποίησαν όλο το πλαίσιο, τον τόπο, τον χρόνο, τα πρόσωπα, τις συνθήκες, μέσα από την -ανά παράγραφο- σύγκριση της νοοτροπίας και των μεθόδων καθεμιάς από τις αντίπαλες παρατάξεις. Δημιούργησαν πορτρέτα των στρατηγών -ηρώων του έργου- με λόγο και εικόνα και στη συνέχεια μετέφεραν στους διαλόγους τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας όλων των αναφερόμενων προσώπων. 

Στην σημερινή ανάρτηση ένα μικρό δείγμα της δουλειάς τους από το 2.1. 25-26. Ο στόχος ήταν να κατανοήσουν τα παιδιά τον λόγο για τον οποίο ο Ξενοφών, από τις πολλές και διάφορες λεπτομέρειες που είχε στη διάθεσή του και που θα μπορούσε να περιλάβει στην αφήγησή του, διάλεξε να μνημονεύσει το επεισόδιο με τον Αλκιβιάδη: να κατανοήσουν τη λειτουργική σύνδεση του επεισοδίου με την εξέλιξη των γεγονότων.  

Οι μαθητές απέδωσαν και σχεδιαστικά τα πρόσωπα του έργου, και η προσέγγισή τους παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον, καθώς στα έργα τους άλλοτε παρουσιάζουν το προσωπείο του πολέμου (την περικεφαλαία με τις παραγναθίδες) ως αποκλειστικό χαρακτηριστικό και άλλοτε πορτρέτα με έκφραση και χαρακτηριστικά, αποκαλυπτικά της γνώμης του παιδιού για τον ρόλο των προσώπων στην ιστορία.

Το κείμενο του Ξενοφώντα:

2.1.25] Ἀλκιβιάδης δὲ κατιδὼν ἐκ τῶν τειχῶν τοὺς μὲν Ἀθηναίους ἐν αἰγιαλῷ ὁρμοῦντας καὶ πρὸς οὐδεμιᾷ πόλει, τὰ δ’ ἐπιτήδεια ἐκ Σηστοῦ μετιόντας πεντεκαίδεκα σταδίους ἀπὸ τῶν νεῶν, τοὺς δὲ πολεμίους ἐν λιμένι καὶ πρὸς πόλει ἔχοντας πάντα, οὐκ ἐν καλῷ ἔφη αὐτοὺς ὁρμεῖν, ἀλλὰ μεθορμίσαι εἰς Σηστὸν παρῄνει πρός τε λιμένα καὶ πρὸς πόλιν· [2.1.26] οὗ ὄντες ναυμαχήσετε, ἔφη, ὅταν βούλησθε. οἱ δὲ στρατηγοί, μάλιστα δὲ Τυδεὺς καὶ Μένανδρος, ἀπιέναι αὐτὸν ἐκέλευσαν· αὐτοὶ γὰρ νῦν στρατηγεῖν, οὐκ ἐκεῖνον. καὶ ὁ μὲν ᾤχετο.

με ένα κλικ στο χάρτη: οι θέσεις των αντιπάλων δικαιώνουν τις επισημάνσεις του Αλκιβιάδη; 

Το κείμενο της Αναστασίας

Ο Αλκιβιάδης βλέποντας από τα τείχη τα δύο αντίπαλα στρατόπεδα, από την μία τους Αθηναίους να είναι αγκυροβολημένοι σε ανοιχτή θάλασσα έχοντας τα πλοία τους εκτεθειμένα και να πηγαίνουν κάθε μέρα τρία χιλιόμετρα, ως την Σηστό για να βρούνε τροφή και από την άλλη τους Σπαρτιάτες να είναι τα πλοία τους αγκυροβολημένα σε λιμάνι και να έχουν τα πάντα. Για αυτό λοιπόν αποφασίζει να συμβουλέψει τους Αθηναίους σχετικά με το τι πρέπει να κάνουν. Αφού φτάνει στους Αιγός ποταμούς κατευθύνεται στην σκηνή όπου βρίσκονταν οι στρατηγοί. 

Αλκιβιάδης : Χαίρε, στρατιώτη θα ήθελα να δω τους στρατηγούς σου.

Λέγοντας αυτά ο Αλκιβιάδης κάνει μία κίνηση για να μπει μέσα.

Στρατιώτης : Στάσου, έχω διαταγές να μην τους ενοχλήσει κανείς.

Ο Άγγελος Μ. σχεδίασε τον στρατιώτη

Αλκιβιάδης : Άφησε με να περάσω πρέπει να πω κάτι σημαντικό στους στρατηγούς σου.

Εκείνη την ώρα έβγαινε από την σκηνή ο Μένανδρος και, βλέποντας τον Αλκιβιάδη, γίνεται έξαλλος.

Μένανδρος : Τι θέλεις εσύ εδώ προδότη, που την κατάρα της Αθηνάς να έχεις, πως τολμάς να έρχεσαι εδώ και να μας κοιτάς κατάματα; Φύγε από εδώ τώρα για να μην μετανιώσεις που ήρθες. Και μην τολμήσεις να εμφανιστείς ξανά μπροστά μου.

Ο Μένανδρος, λέγοντας αυτά βάζει απειλητικά την λόγχη του στον λαιμό του Αλκιβιάδη απειλώντας ότι θα τον σκοτώσει. Ενώ ,από το πουθενά εμφανίζεται ξαφνικά ο Τυδέας  φωνάζοντας με βροντερή φωνή.

Τυδέας : Άστον, τι πας να κάνεις; 

Ακούγοντας τον Τυδέα ο Μένανδρος κατεβάζει ενοχλημένος την λόγχη αφήνοντας τον Τυδέα να μιλήσει.

Τυδέας : Ας μας πει πρώτα τι θέλει και μετά τον διώχνεις , εξάλλου δεν αξίζει να λερώσεις την λόγχη σου με το αίμα ενός προδότη. Για να έχει το θράσος να έρθει εδώ σημαίνει ότι θέλει να μας πει κάτι σημαντικό. Ίσως να ήρθε για να προδώσει και την Σπάρτη όπως έκανε με εμάς.    

Μένανδρος : Έχεις δίκιο, ας ακούσουμε πρώτα τι έχει να πει ο προδότης και μετά θα πράξω ότι θεωρώ εγώ σωστό. Κι αν τολμήσει να κάνει καμιά βλακεία θα φροντίσω να μην έχει πόδια για να γυρίσει πίσω στους εχθρούς μας τους Σπαρτιάτες.

Όλη αυτήν την ώρα ο Αλκιβιάδης καθόταν παρατηρητικός χωρίς να μιλάει ώσπου κατάλαβε ότι ήρθε η ώρα για να μιλήσει. Τότε ξεκίνησε αποφασιστικά .

Αλκιβιάδης : Πρέπει να αναδιοργανώσετε τη στάση σας απέναντι στους Σπαρτιάτες. Αυτοί έχουν τα πλοία τους μέσα σε λιμάνι και βρίσκονται σε μια πόλη που μπορεί να τους παρέχει τα πάντα , ποια είναι όμως η δική σας θέση; Εσείς έχετε τα πλοία σας σε ανοιχτή αμμουδιά και αναγκάζεστε να περπατάτε κάθε μέρα τρία χιλιόμετρα ως την Σηστό, για να αγοράσετε τρόφιμα. Η δική μου γνώμη είναι ότι πρέπει να μεταφέρετε τα πλοία σας στο λιμάνι στης Σηστού και να εγκατασταθείτε εκεί, από όπου θα μπορείτε να ξεκινήσετε όποτε θέλετε ναυμαχία.

Τον λόγο πήρε ο Κηφισόδοτος που τόση ώρα καθόταν και άκουγε μένοντας αμέτοχος.

Κηφισόδοτος : Και ποιος είπε ότι θέλουμε την γνώμη σου; Και από πού κι ως πού να εμπιστευτούμε έναν προδότη, που πήγε με το μέρος των χειρότερών εχθρών μας.

Ο Κηφισόδοτος, υπερήφανος και α-πρόσωπος, έτσι τον φαντάστηκε η Νίνα.

Και πως είμαστε σίγουροι ότι κι αυτό δεν είναι άλλο ένα κόλπο σου;

Αλκιβιάδης : Μπορεί στο παρελθόν να έκανα κάποιες πράξεις για τις οποίες ακόμα μετανιώνω αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν αγαπώ την πατρίδα μου. Ξέρω ότι είστε δύσπιστοι απέναντί μου αν όμως με ακούσετε θα έχετε πιο πολλές πιθανότητες να κερδίσετε αυτή την μάχη εναντίον των Σπαρτιατών.

Ο Τυδέας εξοργισμένος από αυτά που άκουσε από τον Αλκιβιάδη πιστεύοντας ότι τους υποτιμούσε τον πλησίασε και του έδωσε ένα γερό χαστούκι εξοργισμένος.

Ο Αλκιβιάδης έκανε πίσω προσπαθώντας να κρατήσει την ψυχραιμία του.

Τυδέας : Πως τολμάς να μας υποτιμάς μπροστά στα μάτια μας , λέγοντας ότι άμα ακούσουμε την συμβουλή ενός προδότη θα κερδίσουμε την μάχη, ενώ εμείς δεν είμαστε άξιοι να τα καταφέρουμε.

Κηφισόδοτος : Όλοι ξέρουν ότι η Αθήνα έχει τον πιο δυνατό στόλο σε όλη την Ελλάδα, οι Σπαρτιάτες δεν έχουν καμία ελπίδα απέναντί μας και ας έχουν τα πλοία τους μέσα σε λιμάνι , άμα είχαν τα κότσια θα έβγαιναν και θα μας πολεμούσαν, αλλά δεν το κάνουν γιατί φοβούνται ότι μετά από αυτό θα ακολουθήσει η ήττα τους.

Αλκιβιάδης : Είστε όλοι σας εγωιστές και αλαζόνες δεν σας αξίζει η νίκη, γιατί δεν ξέρετε να 

  Ο Αλκιβιάδης,
όπως τον σχεδίασε η Ιουλία

συγχωρείτε και το μόνο που σας νοιάζει είναι ο εαυτός σας και κανένας άλλος και αυτή η σιγουριά σας ότι θα νικήσετε θα σας κάνει να χάσετε.

Μένανδρος : Πώς τολμάς να μας μιλάς έτσι , εμείς είμαστε οι στρατηγοί και όχι εσύ και αν κάποιος πρέπει να πάρει μια απόφαση αυτοί θα είμαστε εμείς και όχι κάποιος προδότης που έχει συμμαχήσει με του εχθρούς. Και πρέπει να ξέρεις ότι οι Αθηναίοι  δεν μπορούν να ηττηθούν , πόσο μάλλον από τους άσχετους Σπαρτιάτες.

Ο Τυδέας κάνει μία χειρονομία με το χέρι του για να έρθουν οι στρατιώτες να πάρουν τον Αλκιβιάδη από εκεί.

Τυδέας : Στρατιώτες, πάρτε τον από εδώ δεν χρειάζεται να καθόμαστε και να ακούμε έναν προδότη, αφού είμαστε όλοι άξιοι να αποκαλούμαστε στρατηγοί.

Οι στρατιώτες παίρνουν τον Αλκιβιάδη και αυτός απογοητευμένος παίρνει το καράβι του και γυρίζει πίσω στην Σηστό.                                                                                          Αναστασία Π. Α3

Ο Τυδέας θυμωμένος και απειλητικός, σχέδιο της Ιουλίας 

Ο διάλογος κατά την εκδοχή του Λευτέρη: 

Ο Αλκιβιάδης παρατηρούσε τους Αθηναίους και τους Σπαρτιάτες και έβλεπε την άσχημη κατάσταση των πρώτων σε σύγκριση με τους πολύ καλύτερα οργανωμένους αντιπάλους. Έτσι αποφάσισε να τους βοηθήσει.

ΑΛΚΙΒΙΑΔΗΣ: Μα τι είναι αυτά που κάνουν οι Αθηναίοι;;; Εάν συνεχίσουν έτσι οι εχθροί θα τους ισοπεδώσουν! Δεν μπορώ να τους αφήσω έτσι, όσο άσχημα κι αν μου φέρθηκαν. Στο κάτω κάτω,  είναι συμπατριώτες μου! Πρέπει να αλλάξουν άμεσα στρατηγική.

Έτσι, ο Αλκιβιάδης πήγε ως τα πλοία των Αθηναίων. Εκείνοι, γνωρίζοντας το ιστορικό των πράξεών του, δεν τον καλοδέχτηκαν…

Η Μπενίτα απέδωσε και το κλίμα της συνάντησης

ΑΛΚΙΒΙΑΔΗΣ: Σας χαιρετώ, ω πανίσχυροι φίλοι μου Αθηναίοι!

ΚΗΦΙΣΟΔΟΤΟΣ: Τι γυρεύεις εσύ εδώ, ξεδιάντροπε προδότη;;

ΑΛΚΙΒΙΑΔΗΣ: Μη φοβάσαι τρανέ ηγέτη, έχω καλούς σκοπούς. Θα ήθελα μόνο, αν εσύ και οι υπόλοιποι μεγάλοι στρατηγοί έχετε την καλοσύνη να μ’ ακούσετε, να θέσω την ταπεινή μου πρόταση για την τροπή του πολέμου.

ΚΗΦΙΣΟΔΟΤΟΣ: Άντε, αυτή τη φορά θα σου κάνω τη χάρη να σ’ ακούσω, μια κι όλα πηγαίνουν τόσο καλά για εμάς. Ο εχθρός έχει τρομοκρατηθεί μπροστά στον ανίκητο στόλο μας, και η ήττα του είναι θέμα ημερών!

ΑΛΚΙΒΙΑΔΗΣ: Πολύ φοβάμαι πως κάνεις λάθος, στρατηγέ μου. Παρατηρούσα τις κινήσεις σας και των εχθρών και είδα πως ενώ οι Σπαρτιάτες βρίσκονται σε πόλη πλούσια, έχοντας όλα τα αγαθά σε αφθονία και την ασφάλεια ενός λιμανιού για τα πλοία τους, εσείς είστε αναγκασμένοι να ταξιδεύετε καθημερινά μεγάλη απόσταση για να φέρετε τα απαραίτητα εφόδια από την κοντινότερη πόλη, αφήνοντας έτσι και τα πλοία σας αφύλαχτα για μεγάλα

χρονικά διαστήματα. Γιατί, λοιπόν, δε στρατοπεδεύετε στη Σηστό; Έτσι θα είστε ασφαλείς και η ζωή των ναυτών θα διευκολυνθεί σημαντικά.

Οι στρατηγοί, εκνευρισμένοι ακούγοντας αυτά, άρχισαν να στρέφονται εναντίον του Αλκιβιάδη.

ΤΥΔΕΑΣ: Τι είναι αυτά που λέει ο ανίδεος;; Μην τον ακούτε αδέρφια μου, είναι απατεώνας! Σίγουρα τον έστειλε ο Λύσανδρος για να μας παραπλανήσει!

ΜΕΝΑΝΔΡΟΣ: Καλά τα λες, είναι προδότης και υποκριτής! Θέλει να δει την Αθήνα να καταστρέφεται, πράγμα ανέφικτο!

ΑΛΚΙΒΙΑΔΗΣ: Μα σας παρακαλώ, ακούστε με! Προσπαθώ μόνο να σας βοηθήσω!

ΤΥΔΕΑΣ: Εξαφανίσου από εδώ και μην ξανάρθεις! Δεν έχεις καμία δύναμη, καμιά εξουσία και κανείς δε νοιάζεται για τη γνώμη σου! Φρουροί, πετάξτε τον έξω!

ΑΛΚΙΒΙΑΔΗΣ: Εντάξει, εντάξει, ήρεμα! Φεύγω!

Ο Αλκιβιάδης, θυμωμένος και ταυτόχρονα λυπημένος, μονολογούσε κατηγορώντας την στενομυαλιά των Αθηναίων.

ΑΛΚΙΒΙΑΔΗΣ: Ανόητοι, άμυαλοι Αθηναίοι! Του τύφλωσε η περηφάνια και η υπεροψία. Δεν έχουν την εξυπνάδα που χρειάζεται για να χειριστούν τη δύναμή τους. Αλλά αφού έτσι αποφάσισαν, εγώ δε θα πάω κόντρα στο πατσαβούρι που αποκαλούν «στρατηγική» τους. Ας κάτσουν να κομματιαστούν απ’ τον παμπόνηρο Λύσανδρο. Είναι άξιοι της μοίρας τους…

Και η εκδοχή της Ιωάννας

Ο Αλκιβιάδης φτάνοντας στην σκηνή των Αθηναίων στρατηγών, σκεφτόταν πως θα αντιδράσουν σε αυτά που ήθελε να τους πει. Καθώς καθόταν σκεπτικός στην διαδρομή του προς τα εκεί, ξαφνικά ακούει:
<<Ποιος να είναι αυτός ο ξένος που μας πλησιάζει;>>, αναρωτήθηκε ο Τυδέας έχοντας το χέρι του στο κεφάλι με ανοιχτά τα μάτια προσπαθώντας να δει ποιος τους πλησιάζει.
<<Ελπίζω να μας έρχεται με καλά νέα όποιος και να είναι, γιατί τελευταία δεν τα πάμε και πολύ καλά>>, του απάντησε ο Μένανδρος.
              Καθώς φτάνει ολοένα και πιο κοντά τους ο Αλκιβιάδης, όλο και μεγαλώνει η περιέργεια τους για το τι θα συμβεί.
<<Τι γυρεύεις εδώ Αλκιβιάδη;>>, απόρησε ο Τυδέας.
<<Ήρθα εδώ από τη Σηστό για να σας συμβουλέψω>>, του απάντησε.
<<Και ποιος σου είπε ότι εμείς χρειαζόμαστε τις συμβουλές σου;>>, είπε ο Κηφισόδοτος και γέλασε ειρωνικά, καθώς προσπαθούσε να καταλάβει τι συμβαίνει.
<<Παρακολουθώ τις κινήσεις σας εδώ και μέρες, όπως επίσης και των Σπαρτιατών. Βλέπω πως δεν καταφέρνετε τίποτα γιατί είστε αγκυροβολημένοι στην αμμουδιά, χωρίς καμία πόλη κοντά σας με αποτέλεσμα να πηγαίνετε ως τη Σηστό για τα τρόφιμα. Οι Σπαρτιάτες αντιθέτως, έχουν  τα πάντα, γιατί δεν θέλετε να ακούσετε την συμβουλή μου;>> απόρησε ο Αλκιβιάδης.
<<Ποιος είσαι εσύ που θα πεις σε εμάς τι θα κάνουμε; Ένας προδότης είσαι μόνο>>, είπε ο Μένανδρος και τον κοίταξε με υποτιμητικό ύφος.

Ένας ναύτης παρακολουθεί απορημένος, σχέδιο της Αθηνάς

<<Ακούστε με, θέλω να σας βοηθήσω. Θα πάτε στη Σηστό που έχει λιμάνι ώστε τα πλοία σας να είναι προστατευμένα, επίσης θα έχετε και τρόφιμα και θα μπορέσετε να επιτεθείτε εναντίων των Σπαρτιατών όποτε θελήσετε, από τη στιγμή που θα τα έχετε όλα>>, απάντησε ο Αλκιβιάδης.

 <<Kαι έρχεσαι εδώ λέγοντας μας αυτά, ενώ εσύ ο ίδιος έχεις προδώσει την ίδια σου την πόλη; Με τι θράσος; Φύγε από εδώ, αρκετά σε ανεχτήκαμε.  Μην μας ξαναενοχλήσεις. Εμείς είμαστε οι αρχηγοί, όχι εσύ. Εμείς αποφασίζουμε.>>, πέταξε στεγνά ο Κηφισόδοτος.
             Ο Αλκιβιάδης νευρίασε με τα λόγια αυτά και έτσι γυρίζοντας τους την πλάτη φώναξε: <<Εγώ να σας βοηθήσω ήθελα, αλλά είστε μεγάλοι εγωιστές>>.