Α΄ΚΛΙΣΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ

Περιλαμβάνει:

 αρσενικά σε –ας και –ης

και θηλυκά σε –α και –η.

Ενικός						Πληθυντικός
Αρσενικό			Θηλυκό
Ον.	-ας	-ης	-α	-α	-η	-αι
Γεν.	-ου	-ου	-ας	-ης	-ης	-ων
Δοτ.	-ᾳ	-ῃ	-ᾳ	-ῃ	-ῃ	-αις
Αιτ.	-αν	-ην	-αν	-αν	-ην	-ας
Κλ.	-α	-η (ή -ᾰ)	-α	-α	-η	-αι

Ιδιαίτερες παρατηρήσεις 

1. Το –ας της Α΄κλίσης είναι πάντα μακρό, π.χ. τοὺς στρατιώτας, τῆς ὥρας.
2. Η γενική πληθυντικού των πρωτοκλίτων είναι περισπωμένη, δηλαδή τονίζεται πάντοτε στη λήγουσα και παίρνει περισπωμένη, π.χ. τῶν μαθητῶν, τῶν πολιτῶν, τῶν σφαιρῶν, θαλασσῶν. Εξαίρεση: τῶν ἐτησίων (οἱ ἐτήσιαι=τα μελτέμια)
3. Τα αρσενικά που λήγουν σε –της, -άρχης, -μέτρης, -τρίβης, -ώνης, -πώλης σχηματίζουν την κλητική ενικού σε –α βραχύχρονο, π.χ. ὦ τελῶνα, ὦ στρατιῶτα.
4. Η κατάληξη –α στα πρωτόκλιτα θηλυκά μπορεί να είναι μακρά ή βραχεία, ανάλογα:

I.                    Αν πριν από την κατάληξη –α υπάρχει οποιοδήποτε σύμφωνο (εκτός από το –ρ), τότε το –α ονομάζεται μη καθαρό και τρέπεται σε –η στη γενική και τη δοτική ενικού. Το μη καθαρό –α είναι πάντοτε βραχύ, π.χ. ἡ γλῶσσα, ἡ μοῦσα, ἡ τράπεζα.

II.                 Αν πριν από την κατάληξη –α υπάρχει φωνήεν ή –ρ, τότε το –α ονομάζεται καθαρό. Το καθαρό –α είναι μακρό[u1] . Π.χ. ἡ ὥρα, ἡ ἐλαία.

III.               Το –α στην αιτιατική και την κλητική του ενικού είναι ό,τι και στην ονομαστική, π.χ. ἡ ὥρα (καθαρό=>μακρό), τὴν ὥραν,  ὦ ὥρα/ ἡ γλῶσσα (μη καθαρό –α=> βραχύ) τὴν γλῶσσαν, ὦ γλῶσσα.

Ασκήσεις για την Α΄κλίση ουσιαστικών

1. Να γραφούν οι πλάγιες πτώσεις του ενικού και του πληθυντικού των ουσιαστικών:

	μοῑρα	ἀλήθεια	τράπεζα	λοχίας	σημαία	ἰδιώτης
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.

 

2. Να γραφούν η γενική και η κλητική ενικού των ουσιαστικών: μοῦσα, γεωμέτρης,  ἀρχαιοπώλης, θύρα, μαθητής, τραυματίας.

γεωμέτρης	ἀρχαιοπώλης	θύρα	μαθητής	τραυματίας

3. Να τοποθετηθούν στην κατάλληλη στήλη του πίνακα που ακολουθεί τα πρωτόκλιτα ουσιαστικά: χώρα, σφαῖρα, τράπεζα, σαφήνεια, πεῖνα, ῥίζα, θάλαττα, ἅμαξα, ἀργία, πεῖρα.

γενική σε –ας	γενική σε -ης

---

 [u1]Εξαιρούνται, έχουν δηλαδή το καθαρό –α βραχύχρονο:

α. Τα προπαροξύτονα, π.χ, ἡ βοήθεια, ἡ πρόνοια, ἡ μάχαιρα

β. τα παρακάτω δέκα δισύλλαβα ουσιαστικά: γαῖα, γραῖα, μαῖα, μυῖα/ μοῖρα, πεῖρα, σπεῖρα, σφαῖρα, σφῦρα, πρῷρα.